Przebieg zakażenia i cykl rozwojowy Chlamydophila pneumoniae

Chlamydophila pneumoniae wywołuje zakażenia wyłącznie u ludzi. Nie stwierdzono dotąd zwierzęcych rezerwuarów tego zarazka. W warunkach naturalnych zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową. Formami zakażającymi są ciałka elementarne. Chlamydophila pneumonie wykazuje wyraźne powinowactwo do komórek nabłonka dróg oddechowych (Andersen 1998). Niewielkie rozmiary ciałek elementarnych (ich średnica waha się pomiędzy 0,2 a 0,5 μm) oraz zdolność przylegania do powierzchni komórek docelowych ułatwiają penetrację do wnętrza komórek, która następuje przez endocytozę.
Nieznane mechanizmy hamują fuzję lizosomu z pęcherzykiem zawierającym ciałko elementarne.

W jego wnętrzu ciałka elementarne przekształcają się w większe ciałka retikulocytarne (siateczkowate), przechodzą wielokrotne podziały i dają początek nowym ciałkom elementarnym. Wydostają się one do przestrzeni pozakomórkowej, czemu najczęściej towarzyszy śmierć zakażonej komórki. Uwolnione ciałka elementarne mogą zakażać kolejne komórki. W warunkach in vitro pełny cykl rozwojowy trwa około 72 godzin. Powstające nowe cząstki elementarne mogą zakażać kolejne komórki nabłonkowe, ale także przedostawać się do wnętrza innych, jak np. monocyty krwi obwodowej.

Te ostatnie stanowią dla drobnoustrojów rodzaj układu transportującego, umożliwiającego penetrację do innych narządów. Uważa się, że lokalizacja wewnątrz monocytów ułatwia przenikanie chlamydii do ośrodkowego układu nerwowego. Charakterystyczną cechą gatunku C. pneumoniae jest zdolność mnożenia się w różnych rodzajach komórek. Proces ten może odbywać się np. w makrofagach czy komórkach mięśni gładkich ścian naczyń (Andersen 1998). W niektórych przypadkach ciałka elementarne mogą we wnętrzu komórki przekształcać się w znacznie od nich większe ciałka przetrwałe. Te ostatnie cechują się zdolnością długotrwałego przebywania w komórce gospodarza i prawdopodobnie są odpowiedzialne za przypadki zakażeń przewlekłych.

Czynniki decydujące o powstawaniu ciałek przetrwałych nie zostały dotychczas poznane. Przewlekłe zakażenia bakteriami Chlamydophila pneumoniae odgrywają prawdopodobnie rolę w patogenezie schorzeń przewlekłych, rozwijających się w różnych narządach i układach. Należą do nich: miażdżyca naczyń, astma oskrzelowa, choroby nowotworowe (Krenke 2002, Laurila i in. 1997).

Rozpowszechnienie zakażeń Chlamydophila pneumoniae
Znaczna część zakażeń wywołanych przez Chlamydophila pneumoniae przebiega ze skąpymi objawami lub wręcz bezobjawowo (Miyashita i in. 2001, Nelson 2002). Jawne klinicznie zakażenia tym drobnoustrojem nie wywołują charakterystycznych objawów, które pozwalałyby rozpoznać etiologię zakażenia (patrz dalej). W tej sytuacji rozpowszechnienie C. pneumoniae w środowisku ludzkim można oceniać tylko na podstawie badań dodatkowych, wykrywających cały drobnoustrój, jego fragmenty lub też odpowiedź serologiczną na jego obecność. W związku z odmienną metodyką badań ich wyniki niekiedy znacząco różnią się od siebie (Hammerschlag 2001).